Landgoed Scherpenzeel: ‘Zó rijk aan structuur’

‘Respect voor de natuur’

Tussen de bossen, landerijen en houtwallen in het buitengebied van Scherpenzeel, in het groenste deel van Gelderse Vallei, is Willem Horst dagelijks te vinden. Als landgoedbeheerder én voormalig boswachter kent hij dit gebied als zijn broekzak. “Het voelt als een lot uit de loterij,” zegt hij tevreden.

Willem is inmiddels drie jaar beheerder van Landgoed Scherpenzeel. “Dit kampenlandschap, met zijn afwisseling van weilanden, bosjes, houtwallen en boerderijen, is zó rijk aan structuur. Dat maakt het aantrekkelijk voor allerlei dieren. In een kale polder is weinig beschutting. Hier vinden reeën, hazen, vogels en insecten allemaal hun plek.”

Wat Willem het meest fascineert, is de verborgen kracht van het landschap: het kwelwater. “Dat is regenwater dat op de Veluwe en de Utrechtse Heuvelrug valt, daar diep de bodem inzakt en hier, pas na jaren, weer naar boven komt. Dat water is voedselarm, maar voert opgeloste stoffen als ijzer en kalk met zich mee.”

Blauw bloemetje, groene schat

Door dat kwelwater groeien er unieke plantensoorten die je ergens anders zelden tegenkomt. “Klokjesgentiaan, een klein blauw bloemetje dat je alleen ziet als je weet waar je moet kijken. Of zonnedauw, moeraswolfsklauw, koningsvaren en wilde gagel. En ook de waterviolier is hier te vinden. Je hebt een flinke dosis geluk en geduld nodig om ze te spotten, maar dan zie je pas écht hoe bijzonder dit gebied is.”

Ook op het gebied van dieren is Scherpenzeel opvallend rijk. “We vinden hier het groentje, een bijzondere vlindersoort die sinds de jaren zestig sterk achteruitgaat. En de levendbarende hagedis, die zich hier in flinke aantallen laat zien. De kamsalamander, waarvoor het landelijk slecht gaat, heeft hier nog meerdere plekken om zich voort te planten. Roofvogels als buizerds, haviken, valken en alle soorten spechten maken hier hun nest. En dan de bosuil: niet zeldzaam, maar zó mysterieus. Die hoort gewoon bij dit gebied.”

Natuur met beleid

Toch komt die rijkdom niet vanzelf. “We hebben hier ook agrarische percelen omgevormd tot natuur. Maar dat werkt alleen op plekken met kwelwater, dat moet je doordacht doen. Op de Veluwe zie je dat dergelijke projecten soms mislukken door stikstof en droogte. Hier, in de Gelderse Vallei, lukt het juist wél. Dat is uniek.”

Daarom vindt Willem ook dat we niet álle landbouwgrond moeten omvormen. “We moeten óók goed boerenland behouden. Juist die combinatie maakt het landschap waardevol.”

Respect voor het groen

Willems grootste wens? Dat mensen met aandacht en respect van het landschap genieten. “Het bos is voor iedereen, maar dat betekent niet dat je zomaar overal mag crossen of afval mag achterlaten. Mensen realiseren zich soms niet dat dit particulier eigendom is. Gelukkig zijn er prachtige wandel- en fietsroutes om op een goede manier te genieten.”

Hij wijst op de vier Klompenpaden die Scherpenzeel rijk is. “Je wandelt langs boerderijen, door bossen en over landerijen. Onderweg kun je bij een rustpunt een potje jam of een stuk kaas uit de automaat halen.”

“Wil je het landschap, de omgeving, écht beleven?”, vervolgt hij, “laat je verrassen. Dan zie je hoe rijk dit gebied is en waarom het zo belangrijk is dat we er samen zorgvuldig mee omgaan.”